Body Art and Somaesthetics: Stelarc-Richard Shusterman w ASP

Body Art and Somaesthetics - to tytuł rozmowy, która odbędzie się w Akademii Sztuk Pięknych, już w najbliższy wtorek, 10 października. To wyjątkowa okazja, by w jednej przestrzeni móc wysłuchać refleksji przedstawianych przez australijskiego artystę Stelarca oraz twórcę somaestetyki, filozofa Richarda Shustermana. Rozmowę moderować będzie kulturoznawczyni dr hab. Dorota Koczanowicz.
Organizatorem Conversations on Body Art and Somaesthetics, jest powołany z inicjatywy prorektora ASP ds. współpracy prof. Bartłomieja Struzika, Instytut Somaesthetics and the Arts Center. Wydarzenie jest organizowane pod patronatem Lloyda Brodricka - Ambasadora Australii w Polsce - oraz dzięki wsparciu finansowemu Ambasady Australii i sponsorów Instytutu.

Stelarc urodził się 19 czerwca 1946 roku na Cyprze. Od roku 1948 mieszka Australii, gdzie ukończył T.S.T.C (Art and Crafts) oraz Uniwersytety Monach i Melbourne.
Swoją twórczość prezentował w Azji, Europie i w obu Amerykach. W 1997 roku otrzymał tytuł honorwego profesora sztuki i robotyki na Uniwersytecie Carnegie Mellon w Pittsburgu. Jest doktorem honoris causa Monash University (Melbourne 2000) i Ionian University (Korfu 2016).
Ciesząca się olbrzymim uznaniem, a zarazem budząca gorące kontrowersje twórczość Stelarca wyrasta z koncepcji Body Art i Performance. Działania artysty, poprzez swą performatywność, interdyscyplinarność oraz kontekst intelektualny wpisują się w nurt somaestetyki. Są nierozerwalnie związane z problematyką ludzkiego ciała, postrzeganą w przez pryzmat technologii oraz interfejsów, łączących człowieka z maszyną. W rozumieniu Stelarca ciało ze swojej natury jest przestarzałe (obsolete body), dlatego wraz z narodzinami technologii musi ulec modyfikacji.
„Ciało jest rodzajem ewolucyjnej architektury, posiadającej własną sprawność i świadomość ― twierdzi Stelarc. ― (…) Stało się przestarzałe i zostało opanowane przez technologię. Wraz z nią funkcjonuje poza granicami swojej skóry i poza lokalną przestrzenią, w której żyje. Jest ono teraz rozbudowanym systemem operacyjnym. Powiększone przez maszyny, instrumenty i systemy obliczeniowe, z konieczności wyrasta ponad swoją biologię. Pojawiają się alternatywne architektury anatomiczne. Dlaczego nie trzecia ręka czy dodatkowe ucho? ― pyta prowokacyjnie Stelarc i dodaje ― Postrzegam ciało nie jako przedmiot pożądania, lecz raczej obiekt, który wymaga ponownego zredefiniowania. Współcześnie stało się ono chimerą mięsa, metalu i kodów ― biologicznego, technologicznego, systemów obliczeniowych. Musi płynnie funkcjonować pomiędzy tymi trybami w niejednorodnej rzeczywistości".
Do najważniejszych prac Stelarca należy m.in. powstałe w latach 1970-1994 Amplified Body {ciało artysty podłączone zostało do sieci czujników, kontrolujących fale mózgowe (EEG), mięśnie (EMG), puls i ciśnienie krwi. Ralizując projekt Third Hand (1976-1981), Stelarc przymocował sobie trzecie ramię-robota, które reagowało na sygnały wysyłane z mięśni brzucha i nóg (EMG), zmuszając ciało do zmiany przyzwyczajeń ruchowych.
W 2003 wykonał kopię swego ucha w skali 1:4, które rozrastało się w oparciu o komórki człowieka i myszy. Cztery lata później odbyła operacja wszczepienia w przedramię artysty implantu ucha w ramach akcji Extra Ear.

Prof. Richard Shusterman, twórca nurtu somaestetyki, jest filozofem związanym z Florida Atlantic University oraz dyrektorem tamtejszego Center for Body, Mind, and Culture. Inspirowane jego myślą badania są obecnie rozwijane w wielu ośrodkach na całym świecie. Zdaniem prof. Shustermana, zarówno artystyczna ekspresja (twórcy), jak i estetyczne doświadczenie (twórcy i odbiorcy) sięgają dużo dalej, niż dyscypliny artystyczne, zaliczane do sztuk pięknych i tradycyjny podział na rozłączne kategorie twórcy i odbiorcy. W tej sytuacji obszar sztuki popularnej, m.in. muzyki rap i subkultury hip-hop oraz codzienna praktyka estetyzacji rzeczywistości pozaartystycznej, właściwa rozwiniętym społeczeństwom konsumpcyjnym, stają się obiecującym przedmiotem namysłu estetycznego.
Wszędzie tam kluczowa jest rola ludzkiego ciała. Tym samym prof. Shusterman zdefiniował roboczo somaestetykę jako dyscyplinę jednocześnie teoretyczną i praktyczną, zajmującą się „krytycznym i ukierunkowanym na udoskonalenie badaniem doświadczenia, gdzie ciało traktowane jest jako ośrodek zmysłowo-estetycznego wartościowania i twórczej autokreacji”.
Somaestetyka dostarcza też metod rozpoznawania relacji między ciałem a jego fizycznym otoczeniem oraz bada parametry obiektów i sytuacji przestrzennych, których doświadczenie przez ciało pozwala uznać je za estetyczne.
Koncepcja somaestetyki, stanowiąca rozwinięcie tradycji amerykańskiego pragmatyzmu (zwłaszcza w ujęciu zaproponowanym w pierwszej połowie XX wieku przez Johna Deweya), ukierunkowana jest na łączenie filozoficznej kategorii doświadczenia z interdyscyplinarną refleksją nad ludzkim ciałem i oddziaływaniem zmysłów jako narzędzi percepcji oraz samopoznania tą drogą człowieka i świata.

Data debaty: 10 października (wtorek), godzina 18.00
Miejsce debaty: Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie, Plac Jana Matejki 13, Sala 100
Wydarzenie w całości odbywa się w języku angielskim.

Po zakończeniu rozmowy, około godziny 19.00 zapraszamy do udziału w oprowadzaniu po wystawie Stelarca Hacking the Human z kuratorką Galerii ASP, Margaritą Vladimirovą.

Zapraszamy ponadto do skorzystania z możliwości nabycia pozycji Doświadczenie estetyczne i potęga owładnięcia, która ukazała się nakładem Wydawnictwa ASP.